Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun

Türkiye’de tüketicilerin korunması hakkında yasal düzenlemeler Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) ile sağlanmaktadır. Bu kanun, tüketicilerin korunması, tüketim mal ve hizmetlerinin güvenliği, fiyatların adil olması ve sağlıklı bir rekabet ortamının oluşması amacıyla hazırlanmıştır. Kanun, tüketicilerin sağlık, güvenlik, ekonomik çıkarlarının korunması, bilgilendirilmesi, aydınlatılması ve haksız rekabetin önlenmesi gibi konuları kapsar.

Tüketici Hakları

Tüketici hakları, tüketicilerin sahip olduğu haklar ve bu hakların nasıl kullanılacağı konusunda açıklamalar içerir. Türkiye’de tüketiciler, TKHK kapsamında aşağıdaki haklara sahiptir:

  1. Hizmet veya malın niteliği ve fiyatı hakkında bilgi edinme hakkı: Tüketiciler, satın aldıkları mal veya hizmetin özelliklerini, kalitesini, üreticisini, üretim tarihini, son kullanma tarihini ve fiyatını öğrenme hakkına sahiptirler. Bu bilgiler, mal veya hizmeti satan tarafından açık ve anlaşılır bir şekilde verilmelidir.
  2. Mal veya hizmetin sağlıklı ve güvenli olması hakkı: Tüketiciler, satın aldıkları mal veya hizmetin insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde üretilmiş ve sunulmuş olmasını beklerler.
  3. Şikayet ve itiraz hakkı: Tüketiciler, satın aldıkları mal veya hizmet ile ilgili her türlü şikayetlerini ve itirazlarını ilgili kuruluşlara bildirebilirler. Bu hak, tüketicilerin memnuniyetsizliklerini dile getirerek sorunların çözülmesine yardımcı olmalarını sağlar.
  4. Garanti hakkı: Tüketiciler, satın aldıkları mal veya hizmetin garantisini talep etme hakkına sahiptirler. Bu garanti, mal veya hizmetin işlevselliği, kalitesi ve diğer özellikleri ile ilgilidir. Garanti, mal veya hizmeti satan kişi veya kuruluş tarafından verilir.
  5. Mal veya hizmetin geri iadesi veya değiştirilmesi hakkı: Tüketiciler, satın aldıkları mal veya hizmetin belirli koşullar altında geri iade veya değiştirme talebinde bulunabilirler. Bu hak, mal veya hizmetin sağlık veya güvenlik açısından riskli olması, açıklanan niteliklere uymaması veya sözleşmede belirtilen koşullara uymaması durumunda kullanılabilir.
  6. Haksız ticari uygulamaların önlenmesi hakkı: Tüketiciler, haksız rekabet, yanıltıcı reklamlar veya diğer haksız ticari uygulamalar ile karşı karşıya kalmamak için korunurlar. Bu tür uygulamalar, tüketiciyi yanıltarak satın alma kararlarını etkilemektedir ve tüketicilerin haklarına zarar vermektedir.
  7.  

    Tüketicilerin bu hakları, tüketici hakları konusunda bilgi sahibi olmaları, haklarını bilinçli bir şekilde kullanmaları ve haksız uygulamalar karşısında haklarını aramaları için son derece önemlidir. Belirtmek isteriz ki, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’dan kaynaklı olarak malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketiciye seçimlik haklar tanınmıştır. Anılan madde hükmü çerçevesinde tüketiciye tanınan seçimlik haklar şu şekildedir;

    1) Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;
    a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
    b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
    c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
    ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme,seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
    (2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.
    (3) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.
    (4) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Ancak, bu Kanunun 58 inci maddesi uyarınca çıkarılan yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilir. Aksi hâlde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir

    Sonuç olarak, tüketici hakları Türk hukukunda son derece önemli bir konudur. Tüketicilerin sağlık, güvenlik, ekonomik çıkarlarının korunması, bilgilendirilmesi, aydınlatılması ve haksız rekabetin önlenmesi gibi konuları kapsayan tüketici hakları, TKHK kapsamında düzenlenmektedir. Tüketicilerin bu haklarına sahip olmaları, haklarını bilinçli bir şekilde kullanmaları ve haklarını aramaları, tüketicilerin korunması açısından son derece önemlidir.